Stress? Daar heb ik geen tijd voor!

Herken je dit: De was, stofzuigen, strijkwerk, dat laatste tijdschrift, de krant, social media, de buurvrouw die even komt kletsen, een vriend die net nu moet bellen, een deadline voor je werk. O, de kinderen nog naar training, die boeken van de bibliotheek wanneer moeten die ook terug? Verdorie, ik zou die vergadering nog voorbereiden. Uit eten? Vanavond? Ja leuk. Onee, ook nog een verjaardag en wanneer zal ik nou gaan sporten? En mijn muziekles heb ik ook al in geen maanden gedaan. O, en toneelspelen, schilderen, zingen, pottenbakken, pfff ja, dat zou ik ook nog wel willen…
Stress…

Over stress is heel veel te zeggen en ik weet niet zo goed waar ik zal beginnen. Mijn hoofd stroomt over van alle onderwerpen die ik met je wil delen, het liefste allemaal tegelijk. Ik merk hierin een bepaalde mate van stress. Fijne stress, enthousiast, energiek, gretig.
Ik wil het hebben over stress omdat veel mensen hier bewust en onbewust last van hebben. Wij zijn namelijk een stressvol volkje. We zijn harde werkers, doen het goed met deadlines, willen veel tegelijk en denken alles ook op te kunnen pakken binnen een veel te korte termijn (hmm, dat lijkt ook wel een beetje over mijzelf te gaan).

Om alle neuzen even dezelfde kant op te zetten; Stress, waar hebben we het dan eigenlijk over?

“Stress is een nuttige reactie van het lichaam op stressoren zoals gevaar, angst en pijn. Het kan een probleem worden als stress chronisch wordt of als de balans tussen draaglast en draagkracht langdurig verstoord raakt. In onze maatschappij ervaren veel mensen prestatiedruk, zijn er veel prikkels en hebben veel mensen langdurig last van stress. Langdurige stress veroorzaakt schade aan de fysieke en mentale gezondheid.”

Lees ik in het Handboek van de leefstijlcoach.

Met mijn boerenverstand heb ik altijd geleerd dat ergens waar “tè” voor staat niet goed is voor de mens dus tè veel stress is niet goed.
Een beetje stress is juist heel gezond en noodzakelijk om goed te kunnen functioneren. Het zorgt ervoor dat je lichaam in beweging komt, je ademhaling versnelt en dat je spieren kunnen aanspannen om te bewegen. Dit is normale en gezonde stress. Het is bijvoorbeeld ook de spanning die je voelt voor een spannend telefoontje, een naderend examen, een lastige gesprek met je leidinggevende of voor een andere spannende gebeurtenis.

Acute stress

Daarnaast hebben we allemaal wel eens te maken met acute stress. Tijdens acute stress worden er razendsnel veel processen gestart in je lichaam. Eén daarvan is dat er door je hypothalamus adrenaline aangemaakt wordt waardoor je extra alert kunt reageren. Handig als je bijvoorbeeld weg moet springen voor een voorbijrazende auto of als je geconcentreerd moet werken omdat die belangrijke opdracht voor vijven af moet.

Bij acute stress wordt er dus razendsnel adrenaline aangemaakt.
Lichamelijke kenmerken kunnen zijn:

• Je bloeddruk gaat omhoog
• Je hartslag neemt toe;
• Er gaat meer bloed naar je spieren die belangrijk zijn om te vluchten en/of te vechten;
• Je spieren spannen zich;
• Je wordt heel alert en gefocust
• Je ademhaling wordt sneller
• De pupillen van je ogen verwijden;
• Je spijsvertering komt op een laag pitje te staan

Vlak na de aanmaak van adrenaline wordt er ook cortisol aangemaakt. Deze verhoogde cortisol waardes hebben invloed op allerlei functies en processen in je lichaam, zoals de immuunfunctie, je metabolisme en je cognitieve gezondheid. Tevens zorgt cortisol ervoor dat er extra glucose (suiker) in je bloed komt zodat je jouw spieren van de nodige energie kunt voorzien als je snel weg moet sprinten, in gevecht moet gaan of langer door moet kunnen. Cortisol laat je bloedsuikerspiegel stijgen door in de lever glucose (suiker) aan te maken via een lichaamsproces wat gluconeogenese wordt genoemd of door je eetlust te stimuleren zodat je trek krijgt en meer (koolhydraatrijk) gaat eten.

Chronische stress

Er zijn ook situaties waarin je langdurig onder stress staat. Bijvoorbeeld door de dingen die er spelen in je gezin, of door een (vecht)scheiding, trauma, verlies, een hoge werkdruk of studiestress. Als je continu het gevoel hebt dat je onder spanning staat, of moet ‘vechten’ of ‘vluchten’ spreken we van chronische stress. Ook als je niet uit een stresstoestand raakt als het gevaar al voorbij is dreigt chronische stress. Er is dan geen balans meer tussen inspanning en ontspanning en je lichaam kan zich niet herstellen.
Jouw lichaam blijft tijdens deze chronische stress ook meer cortisol aanmaken. Zoals hierboven beschreven zorgt dit voor een hogere glucosespiegel (bloedsuiker) en dit zorgt ervoor dat je lichaam blijft vragen om meer suikers. Hierdoor is het voor veel mensen tijdens stressvolle periodes erg moeilijk om calorierijk eten te laten staan.
Voortdurend een hoge bloedsuikerspiegel zorgt op zijn beurt weer voor een hoge insulinespiegel (insuline zorgt evoor dat de suikers uit je bloed je cellen in kunnen). En dit kan weer tot gevolg hebben dat je cellen teveel insuline aangeboden krijgen wat zij niet aankunnen. Het gevolg van deze ‘overkill’ aan suiker en insuline is dat de suikers worden opgeslagen als vet. Dat is het enige wat je lichaam eigenlijk kan doen om de grote hoeveelheden suiker te kunnen handhaven. Met grote gevolgen voor je gezondheid, waaronder overgewicht, insulineresitentie, pre-diabetes, diabetes type 2 en hart- en vaatziekten. Dit onderwerp is super interessant en vraagt veel meer uitleg, dus hierover later meer.

Om op de chronische stress terug te komen: Je lichaam blijft dus alert en gespannen. Je houdt een snellere en wellicht hogere ademhaling, je hart blijft een tandje sneller slaan en je bent in een voortdurende gefocuste toestand. Het kan zijn dat je meer vermoeid bent, hoofdpijn hebt, meer geprikkeld, boos of verdrietig bent. En niet onbelangrijk, je lichaam blijft om extra energie vragen… Noten, koekjes, chips en snoep zijn dan snelle energiegevers. Ze laten je bloedsuikerspiegel snel stijgen én snel dalen zodat je steeds behoefte hebt aan meer. En zo beland je in een vicieuze cirkel…

Af en toe vermoeid of hoofdpijn na een harde dag werken of een stressvolle gezinssituatie is niet erg en kan je juist een voldaan gevoel geven. Maar als het vaker voorkomt en je jouw stress signalen negeert dan komt onvermijdelijk het moment dat de klachten steeds sneller en vaker de kop op steken.
Je accu raakt leeg.
Het is belangrijk om het niet zover te laten komen.

Hoe dan?

Neem als eerste jouw spanningsklachten serieus. Hoe eerder je jouw signalen herkent en de oorzaken aanpakt, des te kleiner de kans dat je last krijgt van langdurige, ongezonde stress met alle gevolgen van dien.

Maar hoe herken je die stress nou eigenlijk en hoe kan je er bij stil staan als je maar door en door blijft gaan?
Hier een aantal tips van de ervaringsdeskundige (van mij ja…)

• Sta dagelijks twee minuten stil bij je ademhaling. Stel jezelf de vraag hoe het met je gaat als je dit doet. Neem hiervoor iedere dag een vast tijdstip. Bijvoorbeeld bij je kopje thee in de ochtend, als je naar het toilet gaat of als je wakker wordt.
• Neem regelmatig tijd voor een wandeling in de natuur, juist als je het druk hebt! Je zult zien dat je jouw werk daarna veel efficiënter (en uiteindelijk sneller afkrijgt).
• Neem dagelijks een ‘groene pauze’ dit betekent dat je even je werk neerlegt en maar één ding doet, wat drinken en wat rondkijken.
• Praat met anderen als je drukte ervaart, spreek het uit. Als je erover praat dan is ‘het’ er en valt het niet meer te ontkennen. En alleen dan kan je er wat aan doen. Tevens helpt praten om de hele zaak eens op een andere manier te bekijken. Hierdoor krijg je andere inzichten.
• Neem voldoende tijd om te ontspannen. Lees een boek, ga lekker op tijd naar bed, ga af en toe eens uit eten als de portemonnee dat toelaat, pak weer een hobby op of ga lekker bewegen.
• Doe een ontspannings- of een mindfulness oefening. Op het internet, YouTube of Spotify zijn tal van audio opnamen te vinden die je kan gebruiken. Ik zal er later nog eens een blog aan wijden!

En blijf ademen… Voel je je gestresst? Adem dan langer uit dan dat je inademt. Dat is een oefening die rechtstreeks werkt op je zenuwstelsel. Het brengt je hartslag omlaag en je lichaam meer in rust.

Maak tijd voor je stress, en kom je er alleen niet uit, laat het me weten!

Heb een fijne dag!